GİRİŞ

Birçok büyük ve güçlü ticari işletme geç ödemeyi bir finansman aracı olarak kullanmaktadır. Bu ise; mal ve hizmet verenleri çok güç durumda bırakmakta, finansal durumlarını sarsmakta, hatta iflasa bile sürükleyebilmektedir. Geç ödemenin sonuçları,Yeni TTK da, Devlet ödemeleri hariç tutularak tekrar düzenlenmiştir. Bu konuda AB nin 2011 yılı yönergeleri de dikkate alınmıştır. Düzenlemenin amacı; üreticileri, KOBı „leri ve fatura ya da eşdeğer ödeme talepleri karşılığı hizmet veren ticari işletmeler ile kişileri , konumları güçlü olan ticari işletmeler karşısında korumaktır. Mal ve hizmet tedarikinde alacaklı ve borçlu arasında sözleşme düzenlenecektir. Ancak, sözleşme uyarınca yerine getirilmesi gereken edimler ticari hükümlerde belirlenen sınırları aşmamalıdır. Sınırın aşıldığı hallerde, sadece sınırı aşan kısım ile ilgili kısmi geçersizlik kavramı korunmuştur.

Borçlu, sözleşmede öngörülmüş bulunan tarihte veya belirtilen ödeme süresinde borcunu ödemezse, ihtara gerek olmaksızın temerrüde düşer. Sözleşmede ödeme günü veya süresi belirtilmemişse, borçlu aşağıdaki sürelerin sonunda ihtara gerek kalmaksızın mütemerrit sayılır ve alacaklı faize hak kazanır:

* Faturanın veya eş değer ödeme talebinin borçlu tarafından alınmasını takip eden otuz günlük sürenin sonunda.

* Faturanın veya eş değer ödeme talebinin alınma tarihi belirsizse, mal veya hizmetin teslim alınmasını takip eden otuz günlük sürenin sonunda,

* Borçlu faturayı veya eş değer ödeme talebini mal veya hizmetin tesliminden önce almışsa, mal veya hizmetin teslim tarihini takip eden otuz günlük sürenin sonunda.

* Kanunda veya sözleşmede, mal veya hizmetin kabul veya gözden geçirme usulünün öngörüldüğü hallerde, kabul ve gözden geçirme süresi 30 gündür. (Madde 1530)

Sözleşmede öngörülen ödeme süresi, faturanın veya eş değer ödeme talebinin veya mal veya hizmetin alındığı veya mal veya hizmetin gözden geçirme ve kabul usulünün tamamlandığı tarihten itibaren en fazla altmış gün olabilir. Mal ve hizmette; ayıp, saklı ayıp veya muayene ile anlaşılabilen ayıp varsa, kabul veya gözden geçirme süresi, mal veya hizmetin alınmasından itibaren 30 gün olarak kabul edilir Alacaklı aleyhine ağır bir haksız durum yaratmamak koşuluyla ve açıkça anlaşmak suretiyle taraflar daha uzun bir süre öngörebilirler.

Ancak alacaklının küçük yahut orta ölçekli işletme (KOBı) veya tarımsal ya da hayvansal üretici olduğu veya borçlunun büyük ölçekli işletme sıfatını taşıdığı hâllerde, ödeme süresi, altmış günü aşamaz. Gecikme faizi ödenmeyeceğini veya ağır derecede haksız sayılabilecek kadar az faiz ödeneceğini, alacaklının geç ödeme dolayısıyla uğrayacağı zarardan borçlunun sorumlu olmayacağını veya sınırlı bir şekilde sorumlu tutulabileceğini öngören sözleşme hükümleri geçersizdir.

Mal ve hizmet tedarikinde alacaklıya yapılan geç ödemelere ilişkin temerrüt faiz oranının sözleşmede öngörülmediği veya ilgili hükümlerin geçersiz olduğu hâllerde uygulanacak faiz oranını ve alacağın tahsili masrafları için talep edilebilecek asgari giderin tutarını Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası her yıl ocak ayında ilan eder. Faiz oranı, 4/12/1984 tarihli ve 3095 sayılı Kanuni Faiz ve Temerrüt Faizine İlişkin Kanunda öngörülen ticari işlere uygulanacak gecikme faizi oranından en az yüzde sekiz fazla olmalıdır. (Madde 1530)

Mal veya hizmet bedelinin taksitle ödenmesinin öngörüldüğü durumlarda, bu maddenin ödeme sürelerini düzenleyen hükümleri birinci taksit bakımından uygulanır. Her bir taksit tutarının ödenmeyen kısmı kanunda öngörülen ticari işlere uygulanacak gecikme faizi oranından en az % 8 fazla olmalıdır. Alacaklının küçük veya orta ölçekli işletme veya tarımsal veya hayvansal üretici olup borçlunun büyük ölçekli işletme olduğu hâllerde taksitle ödemeyi öngören sözleşme hükümleri geçersizdir. (Madde 1530)

SONUÇ

Yeni TTK ticari hükümlere ilişkin düzenlemelerinde borçlu ile alacaklı arasında fatura teslim tarihinden itibaren vade,ayıplı malların iadesi gibi konulara yer vermiştir.Gecikme ve temerrüt faiz oranlarını % 8 den fazla olması Yeni TTK hükümlerine göre belirlenmiştir.Mal veya hizmetlerinin teslim tarihinden itibaen 30 günlük bir süreye kadar bedellerin ödenmesi gerekmektedir.Alacaklıya gecikmeli olarak  ödenen  mal ve hizmet tutarların  30 gün geçmesi halinde % 8  den az olmamak üzere kanuni faiz ve temerrüd faizi hesaplanacaktır.Yüksek faiz oranı uygulanan sözleşmelerde haksız faiz ödemelerine karşı boçluların korunması  yoluna gidilmiş ancak sınırl bir tutarla sorumlu olacakları belirtilmiştir.