SERBEST MESLEK ERBABININ BİNEK ARACINI ENVANTERE ALMASI KONUSU

Serbest meslek mensupları envantere dâhil olan taşıtların giderlerini ve Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre ayrılan amortismanlarını gider olarak hâsılattan indirebileceklerdir. Bu nevi giderlerin hasılattan indirilebilmesi için söz konusu taşıtların envantere dâhil edilmesi şarttır. Envantere dahil edilmek envanter defterine kaydedilmek suretiyle yapılır. Serbest meslek erbabının amortismana tabi iktisadi kıymetler ile bunların amortismanlarını serbest meslek kazanç defterinin ayrı bir yerine yazmaları da mümkündür. Envantere dâhil edilmenin en önemli sonucu elden çıkarma durumunda ortaya çıkan kârın ne şekilde değerlendirileceğidir. Amortisman yoluyla itfa edilen taşıtın satış bedelinin tamamının satışın yapıldığı yıl itibariyle gelir vergisi matrahına dahil edilmesi gerekir.

Ayrıca öteden beri faaliyette bulunan serbest meslek erbabı, işlerinde kullandıkları halde envanterlerine dâhil etmedikleri taşıtları maliyet bedeli ile envanterlerine dâhil edebileceklerdir. Maliyet bedelinin tespit edilememesi veya bilinmemesi halinde taşıtlar, mükellefler tarafından alış tarihindeki rayice göre tahmin olunacak bedeli ile envantere dâhil edilecektir.

Bu şekilde envantere dahil edilecek taşıtların maliyet bedeli veya alış tarihindeki rayice göre tahmin olunacak bedelinden, taşıtın iktisap tarihinden envantere alınma tarihine kadar ayrılması gereken amortisman tutarlarının indirilmesi gerekmektedir. Dolayısıyla amortisman süresinin başlangıcı taşıtın iktisap edildiği tarih olacaktır. Amortisman süresi dolmamış ise kalan süre için amortisman ayrılabilecektir.

Vergi Usul Kanunu’nun 320. maddesinde amortisman süresinin, kıymetlerin aktife girdiği yıldan başlayacağı hükme bağlanmıştır. Buna göre, mükellefler tarafından iktisap edilerek defter kayıtlarına geçirilen, değerleme gününde envantere dahil olan ve kullanılma şartı aranmaksızın kullanılmaya hazır halde bulunan iktisadi kıymetler için amortisman ayrılabilecektir. Bu kapsamda kullanılabilmesi kayıt ve tescile tabi taşıtların, ilgili sicillerine yasal süresi içerisinde kayıt ve tescil işlemi yapılmak şartıyla; aktife alındıkları dönemden itibaren amortismana tabi tutulması mümkün bulunmaktadır.

Serbest meslek erbabının azalan bakiyeler usulünde amortisman ayırmaları mümkün değildir (VUK mük. md. 315). Bilanço usulune göre defter tutan kollektif ya da adi komandit şirket şeklinde çalışan serbest meslek mensupları azalan bakiyeler yöntemini kullanabilirler. Öte yandan taşıtların envantere dahil edildiği hesap dönemi için ay kesri tam sayılmak suretiyle kalan ay süresi kadar amortisman ayrılacaktır (VUK md. 320).

Amortismanlar ve itfa payları, düzeltilmiş değerler üzerinden hesaplanır. Kazançlarını işletme hesabı esasına göre tespit eden mükellefler ile serbest meslek erbabı da amortismana tâbi iktisadi kıymetlerini bu maddede belirtilen hükümlere göre düzeltilmiş tutarları üzerinden amortismana tâbi tutabilirler (VUK mük. md 298/6).