a) Yatırım İndirimi İstisnası Tevkifatında Vergi Artırımı ve Matrah Beyanı --------------------------------------------------------------------------- 193 sayılı Kanunun geçici 61 inci maddesinde, 24/4/2003 tarihinden önce yapılan müracaatlara istinaden düzenlenen yatırım teşvik belgeleri kapsamındaki yatırımlarla ilgili yatırım harcamalarına (teşvik belgelerine bu tarihten sonra ilave edilen iktisadî kıymetler için yapılan harcamalar hariç), yatırım indirimi uygulamasına ilişkin olarak 193 sayılı Kanunun bu tarihten önce yürürlükte bulunan hükümlerinin uygulanacağı, bu şekilde yatırım indirimi istisnasından yararlanan kazançlar ile anılan tarihten önce gerçekleşen yatırımlar üzerinden hesaplanan ve kazancın yetersiz olması nedeniyle sonraki dönemlere devreden yatırım indiriminden yararlanan kazançlar üzerinden dağıtılsın, dağıtılmasın %19,8 oranında gelir vergisi tevkifatı yapılacağı hükmü yer almaktadır. Tebliğin (VI-C/2) bölümüne göre matrah artırımında bulunan kurumlar vergisi mükelleflerinin, aynı zamanda 193 sayılı Kanunun geçici 61 inci maddesi kapsamında vergi tevkifatına tabi kazançlarının bulunması halinde, vergi incelemesi ve tarhiyata muhatap olmamaları için, bu kazançlar hakkında da aşağıdaki esaslara göre vergi artırımı veya matrah beyanında bulunmaları gerekmektedir (Ek: 9). Bir başka ifade ile 2006, 2007 ve 2008 yıllarında vermiş oldukları kurumlar vergisi beyannamelerinde kurumlar vergisine tabi matrah beyan eden, matrah beyan etmeyen veya zarar beyan eden mükelleflerin, bu dönemlere ilişkin olarak 193 sayılı Kanunun geçici 61 inci maddesine göre, vergi tevkifatına tabi kazançları ile ilgili olarak vergi artırımı veya matrah beyanında bulunabilmeleri için, bu Tebliğin (VI-C/2) bölümünde belirtilen şekilde kurumlar vergisi matrahlarını da artırmaları zorunludur. Buna göre, yukarıda belirtilen her iki duruma uygun artırımda bulunmayan mükelleflerin 6111 sayılı Kanunun 6 ncı maddesi hükmünden yararlanmaları mümkün değildir. Diğer taraftan, yatırım indirimi istisnasından yararlanan kazançlar üzerinden anılan hüküm uyarınca yapılan vergi tevkifatı, ilgili yılın kurumlar vergisi beyannamesinin verildiği vergilendirme dönemine ait muhtasar beyannameyle bu vergilendirme dönemini izleyen ayın yirmiüçüncü günü akşamına kadar beyan edilmektedir. 6111 sayılı Kanunun 6 ncı maddesinin beşinci ve altıncı fıkralarına göre yapılacak vergi artırımı ve matrah beyanı yıl bazında yapılmakla birlikte, söz konusu yıla ilişkin olarak anılan hüküm uyarınca vergi artırımı veya matrah beyan edilmesi halinde, bu yıla ilişkin olarak verilen kurumlar vergisi beyannamesinden indirilen yatırım indirim istisnasına tabi kazançlar için vergi tevkifatı yönünden vergi incelemesi ve tarhiyat yapılmayacaktır. Örneğin, hesap dönemi takvim yılı olan bir kurumlar vergisi mükellefinin 6111 sayılı Kanunun 6 ncı maddesinin beşinci ve altıncı fıkralarına göre 2006 yılı için vergi artırımı ve matrah beyanında bulunması durumunda, bu yıla ilişkin olarak Nisan 2007 vergilendirme dönemine ait muhtasar beyanname ile beyan edilen yatırım indirim istisnasına tabi kazançlar için vergi incelemesi ve tarhiyata muhatap olması söz konusu olmayacaktır. Öte yandan, 6111 sayılı Kanun uyarınca beyan edilen tevkifata tabi kazanç ve iratların, yıllık kurumlar vergisi beyannamesinde istisna uygulaması nedeniyle indirilen tutarlara uygun olup olmadığı yönünden araştırılabileceği tabidir. aa) Yatırım indirimi istisnasına tabi kazançları bulunan ve bu kazançlarını muhtasar beyanname ile beyan etmiş olan kurumlar vergisi mükellefleri Kurumlar vergisi mükelleflerinin verdikleri kurumlar vergisi beyannamesinde, yatırım indirimi istisnası uygulaması nedeniyle kurum kazancından indirilen ve 193 sayılı Kanunun geçici 61 inci maddesine göre vergi tevkifatına tabi tutulmuş olan kazançlarının bulunması halinde, bu mükellefler anılan kazançlar üzerinden tevkif edilen vergilerini; 2006 yılı için ..........................................................................%30, 2007 yılı için ..........................................................................%25, 2008 yılı için ..........................................................................%20 oranlarından az olmamak üzere artırarak ödemeleri kaydıyla matrah ve vergi artırımı hükümlerinden yararlanabileceklerdir. Yukarıda açıklandığı üzere, 193 sayılı Kanunun geçici 61 inci maddesine göre, vergi tevkifatına tabi kazançların daha önce beyan edilmiş olması kaydıyla bu kazanç ve iratların matrahı artırılmamakta, vergileri artırılmaktadır. ab) Verdikleri yıllık kurumlar vergisi beyannamelerinde yatırım indirimi istisnası uygulaması nedeniyle kurum kazancından indirim konusu yapılan kazanç bulunan ve bu kazançlarını muhtasar beyanname ile beyan etmemiş olan mükellefler Verdikleri kurumlar vergisi beyannamelerinde, yatırım indirimi istisnasına tabi kazancı bulunduğu halde, 193 sayılı Kanunun geçici 61 inci maddesine göre vergi tevkifatına tabi bu kazançlarını muhtasar beyanname ile beyan etmemiş olan kurumlar vergisi mükelleflerinin, bu yıllara ilişkin olarak vergi incelemesine ve tarhiyata muhatap olmamaları için, bu kazanç ve iratlara ilişkin tevkifat matrahlarını; 2006 yılı için ................................................. 9.555 TL'den, 2007 yılı için .................................................10.325 TL'den, 2008 yılı için .................................................11.220 TL'den az olmamak üzere artırarak beyan etmeleri ve beyan edilen bu matrahlar üzerinden % 15 oranında vergi hesaplamaları ve ödemeleri gerekmektedir. b) Yatırım Fon ve Ortaklıklarında Kurum Bünyesinde Yapılan Vergi Tevkifatında Vergi Artırımı ve Matrah Beyanı ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 5520 sayılı Kanunun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (d) bendi ile kurumlar vergisinden istisna edilen; - Menkul kıymetler yatırım fonları ile menkul kıymetler yatırım ortaklıklarının portföy işletmeciliğinden doğan kazançları, - Portföyü Türkiye'de kurulu borsalarda işlem gören altın ve kıymetli madenlere dayalı yatırım fonları veya ortaklıklarının portföy işletmeciliğinden doğan kazançları, - Girişim sermayesi yatırım fonları veya ortaklıklarının kazançları, - Gayrimenkul yatırım fonları veya ortaklıklarının kazançları, - Konut finansmanı fonları ile varlık finansmanı fonlarının kazançları dağıtılsın dağıtılmasın, 5520 sayılı Kanunun 15 inci maddesinin üçüncü fıkrası ile vergi tevkifatına tabi tutulmuş bulunmaktadır. 193 sayılı Kanunun geçici 67 nci maddesinin sekizinci fıkrası ile menkul kıymetler yatırım fonları (borsa yatırım fonları ile konut finansman fonları ve varlık finansman fonları dahil) ile yatırım ortaklıklarının kurumlar vergisinden istisna edilmiş olan portföy işletmeciliğinden doğan kazançları, dağıtılsın veya dağıtılmasın vergi tevkifatına tâbi tutulmaktadır. 2006/10731 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile borsa yatırım fonları ile konut finansman fonları ve varlık finansman fonları için tevkifat oranı ilgili dönemde %0 olarak uygulanmış olup, menkul kıymetler yatırım fonları ile menkul kıymetler yatırım ortaklıkları için 1/10/2006 tarihine kadar tevkifat oranı %10, 1/10/2006 tarihinden itibaren ise %0 olarak uygulanmıştır. Öte yandan, portföyü Türkiye'de kurulu borsalarda işlem gören altın ve kıymetli madenlere dayalı yatırım fonları veya ortaklıklarının portföy işletmeciliğinden doğan kazançları için tevkifat oranı 2006 ve 2007 yılları için %15 oranında uygulanmış bulunmaktadır. Bu nedenle, anılan fon ve ortaklıkların, kurum bünyesinde yapılması gereken söz konusu vergi tevkifatına ilişkin olarak, vergi incelemesine ve tarhiyata muhatap olmamaları için, bu kazanç ve iratlar hakkında da aşağıdaki esaslara göre vergi artırımı veya matrah beyanında bulunmaları gerekmektedir (Ek: 9). Anılan fon ve ortaklıkların ilgili yıllarda münhasıran portföy işletmeciliği faaliyetinde bulunmuş olmaları halinde, portföy işletmeciliği kazançlarının tamamı 5520 sayılı Kanunun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (d) bendine göre kurumlar vergisinden istisna edilmiş olduğundan beyannamede kurumlar vergisi matrahı oluşmamaktadır. Bu itibarla anılan fon ve ortaklıklar, kurumlar vergisi matrah artırımında bulunmaksızın, vergi tevkifatına tabi portföy işletmeciliği kazançları üzerinden kurum bünyesinde yapılacak vergi tevkifatı için matrah ve vergi artırımında bulunabileceklerdir. Diğer taraftan, anılan fon veya ortaklıkların portföy işletmeciliği kazançlarının dışında istisna kapsamında olmayan kazanç ve iratlarının bulunması halinde, bu kazançları bakımından vergi incelemesi ve tarhiyata muhatap olmamaları için, Tebliğin (VI-C/2) bölümünde belirtilen şekilde matrah ve vergi artırımı yapmaları zorunludur. Öte yandan, 6111 sayılı Kanun uyarınca beyan edilen tevkifata tabi kazanç ve iratların, kurumlar vergisi beyannamesinde istisna uygulaması nedeniyle indirilen tutarlara uygun olup olmadığı yönünden idarece araştırılabileceği tabidir.(6111 Sayılı Kanun Genel Tebliğ Seri No: 1)